De initiatiefnemers van Groene Longen en Tiny Forest zijn vastberaden om hun plan te doen slagen: twee miljoen bomen planten in de provincie Groningen. ‘Het is van wezenlijk belang om groen en bomen in je directe omgeving te hebben.’
Onder de rook van Groningen, net voorbij Meerstad, staat het huis van Hans Eilert. Het is omzoomd door boompartijen, daarachter aan de ene kant het Eemskanaal en aan de andere kant de Borgsloot. Deze vroege woensdagmiddag wandelt Hans in gezelschap van Kees Siderius ontspannen over het erf. Ze praten, wijzen en gebaren er vrolijk op los, terwijl ze langzaam naar de voordeur van de woning lopen.
Binnen aan tafel gaat het gesprek onverminderd voort. Over bomen, bossen, meer groen in de dorpen en de wijken en het belang van natuureducatie voor kinderen. De liefde voor het Groninger landschap is diep geworteld, zoveel is duidelijk. Daar komt bij: Groene Longen en Tiny Forest, het plan waarvan Hans en Kees twee van de initiatiefnemers zijn, is nogal omvangrijk.
Kortgezegd streeft Groene Longen en Tiny Forest ernaar om in de provincie Groningen, met ondersteuning van de Landschapswerkplaats, twee miljoen bomen te planten. Bij voorkeur streekeigen boomsoorten die passen bij het landschap, de bodem, en de waterhuishouding. De bomen worden geplant in dorpen en wijken, langs wegen en paden, in houtwallen en singels op het boerenland, rondom boerenerven, maar ook bij basisscholen. Het initiatief sluit nauw aan op het uitvoeringsprogramma Bos en Hout van de provincie Groningen dat de ambitie heeft om tussen 2021 en 2030 in Groningen 10% meer bomen en groen te planten.
‘Het is van wezenlijk belang om groen en bomen in je directe omgeving te hebben’, zegt Hans. ‘Bomen zuiveren de lucht, produceren zuurstof en nemen koolstofdioxide op. Ze zorgen voor verkoeling, houden water vast en bieden een thuis aan talloze diersoorten. Tegelijkertijd draagt meer groen bij aan de gezondheid en welzijn van Groningers door het verlagen van stress, het bevorderen van sociale contacten en het verbeteren van de leefbaarheid in dorpen, steden en wijken. Met andere woorden: bomen en bossen behoren tot de fundamentele bouwstenen van een gezonde en veerkrachtige leefomgeving. Vanuit die achtergrond is het initiatief ontstaan.’
Hans werkte ruim 40 jaar bij Landschapsbeheer Groningen, zegt hij, waarvan het merendeel als projectleider. Eind 2023 ging hij met pensioen. ‘Het was voor mij altijd meer dan alleen werk. Het landschap en de bomen zijn mij in het bloed gaan zitten. Daarom wil ik mij ook na mijn pensionering blijven inzetten voor groene initiatieven.’
Kees bereikte zo’n drie jaar geleden de AOW-gerechtigde leeftijd. Daarvoor was hij werkzaam als journalist, communicatieadviseur bij de Waddenvereniging en projectmanager bij IVN Natuureducatie. ‘Ik ben nog steeds een paar dagen per week in dienst bij IVN’, glimlacht hij. ‘Dan hou ik me vooral bezig met natuureducatie voor jongeren. Zo was ik vanochtend nog in Emmen bij een presentatie van een schoolproject over klimaat en water.’
Kees is nauw betrokken bij het realiseren van Tiny Forests bij basisscholen. Het idee werd in 2020 door inwoners van de provincie Groningen bij Toukomst ingediend en door het panel meteen omarmd. IVN werd daarna gevraagd om samen met de Landschapswerkplaats te helpen bij de aanleg van de eerste vier Tiny Forests, in de eerste helft van 2025.
‘Een Tiny Forest is een bosje waar op circa 200 m², vergelijkbaar met het woonoppervlak van twee huizen, zo’n 600 boompjes staan’, legt Kees uit. ‘Heel dicht op elkaar dus, want dat zorgt ervoor dat de bomen sneller groeien. Naast een compact minibos is er ook een buitenlokaal. Simpelweg omdat we het belangrijk vinden dat kinderen meer buiten zijn en daar ook les krijgen. Maar ja, de leerkrachten moeten wel weten hoe je dat doet. Daar krijgen ze van IVN dan ook een training voor. En lesmateriaal, uiteraard.’
De ongeveer 30 verschillende soorten bomen worden door de basisschoolleerlingen zelf geplant. Al op jonge leeftijd ontdekken ze zo de natuur in hun eigen leefomgeving en kunnen ze leren over biodiversiteit en hoe en waarom je goed voor de natuur moet zorgen. Kees: ‘Begin 2023 werd op het schoolplein van Kindcentrum Beukenlaan in Winschoten als pilot de eerste Tiny Forest geplant, gefinancierd door Toukomst. Het streven is dat er nog meer volgen. Aan interesse ontbreekt het niet. We hebben een wachtlijst van 25 scholen.’
Een ander onderdeel van Groene Longen en Tiny Forest is de realisatie van Meerbos, een nieuw bos van ruim 250 hectare groot tussen de A7 en Meerstad en vanaf het Eemskanaal tot aan Kolham. Tot een jaar of tien geleden lag in het gebied rondom Middelbert en Engelbert nog zo’n 200 hectare bos, voornamelijk productiebos. Tijdelijk, want zo’n 20 tot 25 jaar na de aanleg werd het weer gekapt en ontstond er een kale vlakte. Terwijl Meerstad al flink aan het uitdijen was.
‘De bewoners missen logischerwijs het groen’, zegt Hans. ‘Maar ook ervaren ze steeds meer overlast van de A7 en de omliggende industrieterreinen. Zo ontstond rond 2019 het plan voor het realiseren van een groene bufferzone tussen de bebouwing, de industrie en de A7. Het plan werd door de werkgroep Meerbos van de Belangenvereniging MEER-dorpen uitgewerkt en in 2021 in de vorm van een enquête voorgelegd aan de bewoners. Het draagvlak was groot: meer dan 95% van de inzenders was voor, waarna het bosplan werd opgenomen in de nieuwe dorpsvisie.’
Hans vervolgt: ‘In de loop der tijd is het idee voor Meerbos verder uitgewerkt, onder meer door ook een verbinding te maken met het Driebondsbos, de Engelberterplas, de Middelberterplas, de Scharmerplas, de Borgmeren en de Hunzezone. Uiteindelijk wordt het onderdeel van een ecologische verbindingszone die aansluit bij het natuurgebied van Midden-Groningen en het Zuidlaardermeergebied.’
Meerbos past heel goed in het concept van het groene en waterrijke Meerstad. Toch werd het idee door Bureau Meerstad, dat verantwoordelijk is voor de ontwikkeling en uitvoering van het plangebied, in eerste instantie als onrealistisch bestempeld. Dat had vooral te maken met het prijskaartje dat eraan hangt. Maar dankzij een lobby van de initiatiefnemers, gesteund door de Landschapswerkplaats, is Bureau Meerstad inmiddels net zo enthousiast als de initiatiefnemers.
Natuurlijk, je kunt ook niet zomaar ergens een bos planten. Daarvoor zijn allereerst een heldere visie en doordachte planvorming nodig. ‘De Landschapswerkplaats heeft op verzoek van de werkgroep Meerbos een ontwerpschets gemaakt, waarin de ideeën helder zijn verbeeld’, licht Hans toe. ‘Die schets is vervolgens met succes gepresenteerd aan Bureau Meerstad. Er ligt nu een plan waar iedereen zich in kan vinden. Sterker nog, de eerste fase van het bos, de eerste acht hectare, is al opgenomen in de bouwplannen voor de nieuwe wijk De Eems. Als alles volgens planning verloopt kan komend najaar worden gestart met het planten.’
Als gezegd is Groene Longen en Tiny Forest een behoorlijk omvangrijk initiatief. Maar wel één die van grote waarde kan zijn voor het Groninger landschap. ‘Wanneer we het merendeel van onze plannen kunnen realiseren, is het initiatief voor ons geslaagd’, zegt Kees. ‘Het zou heel mooi zijn als de Landschapswerkplaats en andere relevante partijen ons daar tot en met de uitvoering bij kunnen ondersteunen. De laatste regels van het projectplan zeggen genoeg: “Meer nieuwe bomen voor Groningen. Het gaat lukken. Omdat het nodig is, omdat we het willen en omdat we het samen doen!”