Groningen Beleven streeft naar het opzetten van een fijnmazig netwerk van fiets-, wandel- en ruiterpaden in Groningen. Met een nadruk op onverharde paden en het vertellen van de lokale geschiedenis. ‘Banjerend door natuur en cultuurland word je je nog bewuster van de omgeving.’
Het paviljoen van De Heemtuin in Muntendam is net open als Joke Dallinga en Tim Visser het parkeerterrein oprijden. Tijd voor koffie en een goed gesprek. De initiatiefnemers van Groningen Beleven zijn deze ochtend in de late zomer niet de eersten die zich neervlijen op het terras.
De andere gasten lijken, afgaande op hun kleding en schoeisel, vooral wandelaars te zijn. Niet vreemd, want in De Heemtuin en het aangrenzende natuurgebied Tussen de Venen is er alle gelegenheid voor stevige wandelingen. Veelal langs routes die je over onverharde paden door een rijk en gevarieerd landschap voeren.
‘Maar rustig en ongestoord wandelen kun je lang niet overal in de provincie’, stelt Tim, zichtbaar genietend van het uitzicht op de tuin en het bos. ‘Vooral ook omdat het in grote delen van Groningen nogal eens ontbreekt aan goede onverharde wandelpaden. Dat is jammer, want banjerend door natuur en cultuurland word je je nog bewuster van de omgeving. En van de schoonheid ervan, uiteraard. Vandaar dat ik destijds bij Toukomst een idee heb ingestuurd voor het realiseren van nieuwe onverharde paden en de herontdekking van historische, vaak vergeten, wandelpaden in Groningen.’
Voor ruiterpaden geldt nagenoeg hetzelfde, vult Joke aan. Ze vertelt dat de keuze voor ruiters in Groningen nóg beperkter is dan voor wandelaars. Zeker wanneer je het vergelijkt met bijvoorbeeld Drenthe. ‘Ik woon zelf in Tjuchem en als ik wil paardrijden zijn er in de nabijheid nauwelijks mogelijkheden. En als er wel iets is, dan mag het doorgaans niet. Net als overigens in de rest van de provincie. Er zijn hier gewoon maar weinig prettige en veilige ruiterroutes. Dat moet echt veranderen, vind ik. De oproep van Toukomst zag ik als een uitgelezen kans om daaraan bij te dragen.’
In eerste instantie kwam Joke met een plan voor de aanleg van een ruiterroute rond het Schildmeer. Met een paar kleine aanpassingen aan een bestaande fiets- en wandelroute en aanvullende beheermaatregelen moest dat lukken, dacht ze. Maar helaas, om uiteenlopende redenen bleek dat niet haalbaar. Je krijgt tenslotte, net als bij de aanleg van fiets- en wandelpaden, te maken met grondeigenaren, bestemmingsplannen, overheden en andere verkeersstromen. Dus moest Joke noodgedwongen op zoek naar een andere route. ‘Die heb ik uiteindelijk gevonden in ’t Roegwold, een relatief jong natuurgebied dat loopt vanaf het Schildmeer tot aan Kolham’, vertelt Joke. Daar ben ik vervolgens met ondersteuning van onder meer Landschapsbeheer mee aan de slag gegaan.’
De ideeën van Joke en Tim zijn nu onderdeel van het initiatief Groningen Beleven dat onverharde verbindingen wil verbeteren, uitbreiden of in ere wil herstellen om het Groninger Landschap beleefbaarder te maken. Nauwkeuriger gezegd: Groningen Beleven maakt zich sterk voor het aanleggen of hernieuwen van een fijnmazig netwerk van fiets-, wandel- en ruiterpaden. Daarbij is het belangrijk dat de paden op kaarten of via paaltjes goed vindbaar zijn en de route eveneens beschikt over bijzondere rustpunten. Bij voorkeur rustpunten die iets vertellen over het huidige landschap en de lokale geschiedenis.
Want inderdaad, met name onverharde paden zijn vaak diepgeworteld in de geschiedenis van de provincie. ‘Denk aan voormalige kerkenpaden, jaagpaden en oude handelsroutes’, licht Tim toe. ‘Vele liggen er al eeuwen en hebben in vroeger tijden elk een eigen rol gehad. Het is natuurlijk leuk om dat te ontdekken. Hetzelfde geldt voor het huidige landschap. Het landschap in Groningen is namelijk best lastig te lezen als je er gewoon voorbijrijdt. Extensieve vormen van recreatie lenen zich er bij uitstek voor om het echt te zien en ervan te genieten. Simpelweg omdat je bijvoorbeeld de kleinste hoogteverschillen op die manier goed kunt waarnemen. Die verschillen worden allemaal bepaald door natuurlijke of culturele omstandigheden. Ook daar valt onderweg dus genoeg over te vertellen.’
Tim, woonachtig in Groningen en zelf een groot wandelliefhebber, kan niet wachten tot de plannen van Groningen Beleven ook realiteit worden. Welke rol ziet hij daarbij weggelegd voor de Landschapswerkplaats? ‘Dan denk is vooral aan het bij elkaar brengen van organisaties die over de totstandkoming van de paden en aanverwante voorzieningen gaan’, zegt hij gedecideerd. ‘Zodat wij daar zelf geen omkijken naar hebben. Ik wil gewoon wandelen en geen stukken lezen, onderzoeken uitzetten of bewonersbijeenkomsten organiseren. Daar is in mijn optiek de Landschapswerkplaats voor.’
De plannen van Groningen zijn concreet en provinciebreed. Maar je moet klein beginnen om groot te eindigen, weten de initiatiefnemers. Zo is er een pilotproject: een verbindend slingerpad van vijf kilometer rondom Wehe-den Hoorn. De mooie en afwisselende dorpsroute bestaat al en wordt volop gebruikt, maar is hoognodig toe aan onderhoud, vernieuwing en vergroening. Daarom wordt het slingerpad nu op initiatief van inwoonster Jacoba Wijk momenteel opgewaardeerd, met aandacht voor onderhoud en het vergroten van de biodiversiteit.
En zo is er ook het door Joke gewenste ruiterpad door natuurgebied ’t Roegwold. Hoe staat het daar eigenlijk mee? ‘Heel goed’, glimlacht ze. ‘Sterker nog, afgelopen 21 september is de 18 kilometer lange ruiterroute, met Manage de Woldstreek in Schildwolde als start- en eindpunt, officieel geopend met de onthulling van een informatiepaneel. Het plan is voor mij deels dus al geslaagd. Maar ik wil door en ervoor zorgen dat er verspreid over heel Groningen voldoende ruiterroutes zijn. Net zoals Tim ernaar streeft dat je straks van noord naar zuid en van oost naar west heerlijk door onze prachtige provincie kunt lopen.’